یک جرعه چای ترش، صد جرعه زندگی شیرین

چاي ‌ترش با نام علمي L.Hibiscus sabdariffa، از خانواده  Malvaceaeمي‌باشد. اين گياه به طور گسترده در مناطق حاره‌اي كاشت مي‌شود و رنگ قرمز كاسبرگ آن به عنوان نوشيدني و رنگ خوراکی كاربرد دارد. بيش از 300 گونه از اين گياه در سراسر جهان در مناطق گرمسير و نيمه‌گرمسير يافت مي‌شود. موطن اصلي اين گياه غرب آفريقاست و امروزه در سطح وسيعي در غرب آفريقا، آسيا، استراليا، هند، مالزي، اتريش، آمريكاي مركزي و بسياري از كشورهاي گرمسير كشت مي‌گردد. در ايران چاي ترش در سيستان و بلوچستان در شهرهاي ايرانشهر و نيكشهر به طور گسترده‌اي كاشت مي‌شود. شروع گلدهي این گیاه از شهريور تا مهر ماه بوده و برداشت كاسبرگ‌ها در آبان و آذر ماه است. برداشت با دست انجام مي‌گیرد و در طي مرحله برداشت بايد براي جلوگيري از آلودگي با مواد خارجي و زائد،  به هيچ وجه كاسبرگ با زمين يا سطوح آلوده تماس پيدا نكند و زمان بين برداشت و خشك كردن بايد حداقل باشد. معمولاً كاسبرگ‌ها 30- 20 روز پس از ريزش گلبرگ‌ها، به حداكثر اندازه خود مي‌رسند و 20 – 10 روز پس از آن رسيدگي كامل حاصل مي‌شود. بنابراين بهترين زمان برداشت 50- 40 روز پس از ريزش گلبرگ‌ها مي‌باشد. کاسبرگ‌ها با دست از کپسول جدا مي‌گردند كه پس از آن بايد خشك شوند. در روش خشك كردن طبيعي، كاسبرگ‌ها را پس از جدا كردن از كپسول‌ها، روي گوني يا صفحات مشبكي كه هوا در دو طرف آن‌ها جريان داشته باشد در سايه پهن مي‌كنند تا خشك شود. از تركيبات شيميايي كاسبرگ  L.Hibiscus sabdariffa که از اجزاء اصلي در فعاليت‌هاي فيزيولوژيكي هستند می‌توان به آنتوسیانین‌ها و پلی‌فنول‌ها اشاره کرد كه تاثیرات مربوط به سلامت این چای ناشی از این مواد است.
فواید مصرف چای ترش
برای افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی عروقی مفید است.تقویت کننده سیستم ایمنی است؛ این چای غنی از ویتامین C می‌باشد که در برابر عفونت و سرما خوردگی مقاومت ایجاد می‌کند.
فشار خون را کاهش داده که این تاثیر ناشی از عملکرد آنتو‌سیانین‌ها، پلی‌فنول‌ها و اسید هیبیسکوس می‌باشد. به دلیل غنی بودن از آنتی اکسیدان‌ها، با حذف رادیکال‌های آزاد به حفاظت از سلول‌های بدن کمک می‌کند. بهبود پروفایل لیپیدی به علت داشتن موسیــلاژ، پکتین، آنتـــوسیانین، پلي‌فنــل‌ها، اسيــدهیبیسکوس  و اسيدسيتريك (از اثرات آنتی‌اکسیدانی آنتوسیانین‌ها مهار اکسیداسیون LDL  كلسترول می‌باشد که مانع تصلب شرایین می‌شود).
در افراد دیابتی اثر هیپوگلایسمیک دارد.
چای ترش و کاهش وزن
امروزه با افزایش شیوع اضافه وزن و چاقی که به دلیل سبک زندگی نامناسب از جمله نداشتن فعالیت بدنی کافی و هم‌چنین افزایش مصرف غذاهای آماده رخ داده است، افراد راه‌های گوناگونی را جهت کاهش وزن امتحان می‌کنند. چه بهتر که این راه‌ها منطقی‌تر و کم‌خطر‌تر و در عین حال کم هزینه‌تر باشند! مطالعات نشان داده‌اند چای ترش در کنار رژیم غذایی مناسب و ورزش، روند کاهش وزن را تسهیل می کند. این چای حاوی ماده‌ای است که تولید آمیلاز را مهار کرده و بنابر‌این جذب کربوهیدرات‌ها کمتر می‌شود.  این چای که در ایران به چای مکی یا قرمز نیز معروف است یک جایگزین مناسب برای نوشیدنی‌های پر‌شکر و آبمیوه‌های حاوی ترکیبات سنتتیک از جمله شیرین کننده‌های مصنوعی و یا شربت ذرت با فروکتوز بالا می‌باشد.
موارد منع مصرف چای ترش
ضروری است زنان باردار، شیرده و افرادی که قصد بارداری دارند بدون تجویز و نظر پزشک از مصرف این چای خودداری نمایند. هم‌چنین به دلیل تاثیر این چای بر سطوح استروژن بدن، بهتر است افرادی که از قرص‌های ضد بارداری استفاده می‌کنند و یا زنان یائسه که تحت هورمون درمانی جایگزین هستند، از این چای استفاده نکنند. مصرف این چای برای افرادی که فشار خون پایینی دارند، توصیه نمی‌شود.
طریقه مصرف
گل‌های چای را در آب جوش ریخته و برای مدت 20 دقیقه صبر کنید. پس از آن گلبرگ‌ها را دور ریخته و با اضافه کردن کمی لیمو ترش، دارچین یا عسل از مصرف چای لذت ببرید. چنانچه دوست دارید چای شما غلیظ‌تر باشد می‌توانید گلبرگ‌های بیشتری را داخل آب جوش بریزید. مصرف روزانه 3 فنجان از این چای به بهبود جریان خون، تمدد اعصاب و کاهش وزن کمک می‌کند. همچنین می‌توانید چای ترش را در یخچال و یا فریزر قرار داده و از آن به صورت یک نوشیدنی سرد استفاده نمایید. لازم به ذکر است چنانچه در دوران کاهش وزن به سر می‌برید مقدار عسلی که به چای اضافه می‌کنید مهم است. هم‌چنین از آنجا که این چای منجر به کاهش فشار خون می‌شود بهتر است با معده خالی مصرف نشود. این توصیه خصوصاً در افراد دیابتی به دلیل تاثیر هیپوگلایسمیک این چای، باید جدی گرفته شود.
 
این مقاله در مجله دنیای تغذیه به چاپ رسیده است.